Cmentarz Wojenny w Rozwadowie - uzupełnienie

Tomasz Nowakowski, płk SG w st. spocz.

Trwająca od ponad roku praca nad „Projektem Bychawa” wymagała od nas (jak zwykle zresztą) szerokich kwerend. Jednym z przebadanych źródeł były również zbiór „Knihzemřelých v polníchnemocnicích” obejmujący wykazy (głównie) żołnierzy pochodzących z ziem czeskich i słowackich, ale również sporą ilość osób pochodzących, głównie z Galicji – to było możliwe dzięki powinowactwu językowemu.

Zanim zaprezentuję uzupełnienia danych osobowych odnalezionych w tym źródle, nieco więcej o szpitalu izolacyjnym, w pierwszej połowie września 1914 r. Isolierspital był faktycznie oddziałem MRSp 6/1 stworzonym wobec dużego napływu pacjentów z chorobami zakaźnymi. Zorganizowano go w tzw. białym domu znajdującym się przy drodze do Pława zaraz za rozwidleniem dróg za klasztorem kapucynów. Opis jego późniejszego wyglądu znalazłem niegdyś w notatkach siostry Czerwonego Krzyża Elli Schober, powracającej 4 września 1915 r. z urlopu do pracy w 4 Szpitalu Epidemicznym do Niska. Skądinąd to postać bardzo ciekawa: z zawodu nauczycielka, pracująca równocześnie jako organistka w parafii Oberndorf, w 1914 r. ochotniczo zgłosiła się jako sanitariuszka do 1-ej Tyrolskiej Kolumny Sanitarnej Czerwonego Krzyża. Po odwiedzeniu porządkowanego właśnie rozwadowskiego cmentarza wojennego, skierowała się w stronę Sanu, a oto fragment tłumaczenia jej notatek: „Przechodząc do lasku spoglądam jeszcze na biały pomnik. Na jego skraju natykam się na samotny biały budyneczek, na którego ścianie widnieje nasmarowany czarną farbą napis <Isolierspital>. Znam to doskonale: tu przebywali najbiedniejsi z biednych. Teraz budynek jest całkiem pusty, zerwano nawet podłogi, w jej miejscu widać sam piasek i resztki słomy. Drzwi i okna powyrywane”.

We wspomnianych „Księgach zmarłych w szpitalach polowych” odnotowano w miarę pełne dane 13 zmarłych pacjentów. Jakkolwiek imiona, nazwiska, stopień i jednostkę wojskową prawie wszystkich z tych osób wraz z datą śmierci i nr grobu wymieniliśmy w monografii Nekropolie Wielkiej Wojny nad Wisłą i Sanem wydanej w 2019 r. przez MRSW w Stalowej Woli, brakowało jednak dat rocznych i miejsca urodzenia. Teraz publikujemy je jako suplement do wspomnianej monografii, z tego względu podajemy również pozycję w tabeli ze str. 245 – 275. Niestety, ta część cmentarza wojennego wskutek działań podejmowanych w latach 60-tych i 70-tych XX w. przez proboszczów Ziemiańskiego i Paji, została zawłaszczona pod pochówki cywilne.

Za organizację pogrzebu wymienionych niżej osób odpowiadał kapelan szpitalny ResFldk Władysław Gallus, ten sam kapłan wcześniej udzielał umierającym ostatniego namaszczenia. Pośród wymienionych osób dwie pochodziły z Galicji, były zatem narodowości polskiej.

Barton Johann, ERInft, kk LIR 31, 2 Kp. *1887 Hotzendorf/Hodslavice, NeuItschin/NovyIcin, +12.09.1914 postrzał głowy, Gr. 56, poz. 31

Hampl(f?) Johann, ResInft, kuk IR 93, 8 Kp., *1882 Kosse/Kosov, Hohenstadt/Zábřeh, + 12.09.1914 postrzał brzucha zapalenie otrzewnej, Gr. 56 poz. 189

Harmet(c?) Franz, ResInft, kk LIR 13, 11 Kp., *1889, Schönwald/Podlesi, Hohenstadt/Zábřeh, +12.09.1914, zakażenie krwi, Gr. 56, poz. 191

JeszenicsPéter, Res.Inft, ?, *1879 Özdöge, Nyitra, postrzał głowy, + 11.09.1914, poz. 246

Matek Wojciech, ResInft, kk LIR 16, 9 Kp., 1887 Witkowice, Kraków, + 11.09.1914 - danych tego żołnierza do tej pory nie znaliśmy

Nisker Istvan, ResInft, ?, *1877 Lakomany, Hont, +11.09.1914 - danych tego żołnierza do tej pory nie znaliśmy

Papciak Józef, TrSold., kuk TrDiv 10, * 1893, Czudec, Strzyżów, +12.09.1914 Ruhr Isolspit., Gr. 53 poz. 457

Piskorz Jindřich/Heinrich, Inft, kuk IR 100, 10 Kp., *1889 Karviná, Fryštát, + 11.09.1914, czerwonka, Gr. 53, poz 491

Reck Johann, LstInft, kk Lst IR 15, 3 Kp., *1875, Baislav, Bílovec +11.9.1914, Gr. 2, poz. 521

Schreiber Karel, ResInft, kk LIR 15, 2 Kp. *28 lat, Janov, okres Krnov+ (Johannesthal) +11.09.1914, Gr. 2 poz 571

Tatai Ferenc Res.Inft, ku LIR 31, 11 Kp., *1877 Ete, Komárom + 11.09.1914, Gr. 2, poz. 651

Werner Anton, Drag., kuk DR 12, 6 Esk. *1888 Grándorf, Moravská Třebová/Greifendorf, + 11.9.1914, Isolspit., Gr. 53, poz. 710

Wunderlich Ernst, LstInft, kk LstIR 6, *1879 Nassengrub/Mokřiny, Aš, + 12.09.1914, postrzał głowy, Gr. 53, poz. 719