Kapitan Alois Schmidt

Kapitan Alois Schmidt z 4 pułku cesarskich strzelców tyrolskich poległy 2 listopada 1914 r.

Niczym rozpocznę o tytułowym bohaterze, chciałbym wspomnieć o wsparciu naszej akcji „rozwadowski wirtualny cmentarz wojenny” jakie otrzymaliśmy tym razem ze strony Slawka Kuláča, który przesłał nam posiadane dwa zdjęcia poległych pochowanych w Rozwadowie (tak na marginesie: Kolega Sławek ma na swym koncie duże osiągnięcia w badaniu mej ulubionej epoki). Jedno z przesłanych zdjęć przedstawia właśnie Hptm. Schmitda. Podczas prac nad monografią „Nekropolie Wielkiej Wojny nad Wisłą i Sanem” znalazłem sporo źródeł świadectw dotyczących tego oficera, choć w świetle zapisów Karty Katastralnej nie bardzo pasował mi jego przydział do 4pcst.

Dziś przy okazji publikacji jego wizerunku postanowiłem wreszcie zebrać w całość posiadane o nim informacje. Alois Schmidt był jednym z pięciorga dzieci urzędnika celnego Aloisa Karla Schmidta, pochodzącego z zachodnich Czech, a służącego w różnych częściach Przedlitawii (m. in. w Pradze i Insbrucku, gdzie krótko przed śmiercią został zarządca tamtejszego Urzędu Celnego). Chyba z tych względów dla młodego Aloisa, urodzonego w 1873 roku w Pradze, wybrano karierę wojskową, oddając go do Niższej Wojskowej Szkoły Realnej. Potem wstąpił do Szkoły Kadetów Piechoty i jesienią 1895 uzyskał stopień Kadett Offiziersstellvertreter (Kadet-zastępca oficera), otrzymując przydział do 22 czeskiego baonu strzelców polnych (k.u.k. FJB 22), stacjonującego w Pradze i Egerze (obecnie Cheb w Republice Czeskiej). Tu na wiosnę 1896 awansował na podporucznika, zostając dowódcą plutonu. Następnie jego kariera przebiegała typowo dla oficera piechoty – w 1905 roku otrzymał awans na Oberleutnanta, wkrótce zostając dowódcą kompanii. Wiosną 1910 roku awansował na Hauptmanna i w kilka miesięcy potem delegowano go na stanowisko wykładowcy i wychowawcy do Niższej Wojskowej Szkoły Realnej. Z tego okresu pochodzi też prezentowana fotografia – zwraca uwagę strzelecka trąbka poniżej bączka na czapce, znak przynależności do jednostek strzeleckich gromadzących dobrych strzelców i prowadzących staranne wyszkolenie w tym zakresie. Niższa Wojskowa Szkoła Realna miała tradycje sięgające 1881 roku, wcześniej działająca w Koszycach, a w 1904 roku przeniesiono ją do Strass w kraju koronnym Styria, lokując w obiektach dawnego zamku, wcześniej użytkowanych jako koszary artylerii, dragonów, wreszcie jako siedziba Szkoły Kadetów Piechoty. W skład personelu szkoły wchodziło 16 oficerów, 8 urzędników wojskowych i 3 nauczycieli cywilnych. Tu służył do lata 1914 r, kiedy po ogłoszeniu mobilizacji poprosił o przejście do jednostki liniowej. Nie udało mi się odnaleźć rozkazu personalnego w sprawie przeniesienia przenoszącego w Verodnungs blat für k.u.k. Heer - Personalangelegenheiten z 1914 r., a taki musiał być wydany, bo kpt. Schmidt otrzymał przydział do elitarnego 4 pułku cesarskich strzelców tyrolskich, co potwierdza umieszczenie jego nazwiska na liście poległych oficerów w monumentalnej monografii „Die Tiroler Kaiserjäger im Weltkriege”. Na front dotarł już z II lub III marszbatalionem i objął wakujące wskutek strat stanowisko dowódcy 10 kompanii. Zginął 2 listopada 1914 roku podczas odpierania ataków podjętych w rejonie Rozwadowa przez rosyjską 46 Dywizję Piechoty. Pochowano go razem z większością poległych wtedy żołnierzy w mogile masowej nr 281. Dziwny jest brak zamieszczenia w prasie nekrologu ze strony najbliższych – oprócz informacji na Verlustliste nr 116, pojawiła się jedynie oficjalna wzmianka w Streffleur's Militärblatt z 23.01.1915 roku. Zatem prawdopodobne, że nikt z jego bliskich wówczas już nie żył, a on sam zapewne nie był żonaty, co jest wielce możliwe, jako że oficer w armii austrowęgierskiej związek małżeński mógł zawrzeć dopiero w stopniu kapitana, a i to było obwarowane znalezieniem kandydatki o odpowiednim cenzusie majątkowym.

Tomasz Nowakowski, płk SG rez.

We would be grateful to anyone who could help us with creating this virtual war cemetery in Rozwadów- Stalowa Wola by sending us scans of any photos of the soldiers buried here from private family archives.