„Kierunek Manyłowa" w 108 rocznicę szturmu na szczyt Łysego Wierchu

„Kierunek Manyłowa" – 12.03.2023 r., w 108 rocznicę szturmu na szczyt Łysego Wierchu.

SGH Galicja, razem z Nadleśnictwem i Gminą Baligród organizuje 3 zimowe wyjście na szczyt Maniłowej. Odbędzie się ono pomiędzy 9.00 a 14.00 w niedzielę 12 marca 2023 r. – szczegółowy program i kontakty znajdziecie w załączonej grafice. W związku z tym, że na koniec spotkania przewidywany jest ciepły posiłek dla uczestników w dolinie Rabego, organizatorzy proszą o zgłaszanie udziału do 10 marca do 15.00.

Zmagania w wyniku których doszło do zaciekłych walk w masywie Maniłowej (Łysego Wierchu), rozpoczęły się 23 stycznia i trwały z różnym natężeniem, przez około dwa miesiące - aż do 28 marca 1915 r. Ich kulminację stanowił szturm przeprowadzony siłami ck 24 pułku piechoty Obrony Krajowej z użyciem techniki minowej, jaki miał miejsce po południu 12 marca 1915 r. Mimo, że sama historia toczonych tu działań nie leży w naszych zasadniczych zainteresowaniach, starałem się przybliżyć ją we wcześniejszych postach wszystkim odwiedzającym nasz FB. Jednak głównym naszym celem pozostaje przywrócenie pamięci poległych tu osób, których szczątki pozostały do dziś na nieuprzątniętym pobojowisku i na cmentarzach w pobliskich miejscowościach. Długotrwałe walki zaangażowały po obu stronach po kilkadziesiąt tysięcy żołnierzy, był to wielonarodowy konglomerat, reprezentujący wszystkie narody monarchii austro-węgierskiej i imperium rosyjskiego. Łączne straty ponoszone przez obu przeciwników, szły w dziesiątki tysięcy, a wśród ofiar było również wielu Polaków, Ukraińców, Czechów i Słowaków, choć oczywiście tylko część strat stanowili żołnierze polegli na polu walki lub zmarli z ran i chorób w pobliskich szpitalach polowych.

Na krwawym szczycie Maniłowej powstał już cmentarz wojenny, gdzie społecznym wysiłkiem wielu osób i instytucji uroczyście pochowano szczątki żołnierzy odnajdywane podczas regularnie prowadzonych eksploracji, dokonano przy tym identyfikacji przynajmniej jednego z poległych żołnierzy (z kuk IR 85). Tym samym w ramach "Projektu Maniłowa" wypełniamy moralny obowiązek godnego pochówku i otoczenia pamięcią poległych, stanowiący fundament kultury europejskiej, wywodzący się ze starożytnej Grecji, mocno ugruntowany w europejskim i polskim prawie. Rzeczypospolita Polska potwierdzała to ratyfikując postanowienia Traktatu Wersalskiego, a następnie przyjmując ustawę z dnia 28 marca 1933 roku o grobach i cmentarzach wojennych, która choć nieznacznie zmieniona, nadal obowiązuje.

Jako Fundacja dbamy o pamięć osób, które straciły życie w rejonie Maniłowej - na naszym FB opublikowaliśmy już dane ok. 1500 poległych tu żołnierzy obu stron. Prace te będą kontynuowane przez nasz zespół badawczy, w tempie na jaki pozwala społeczny charakter naszego działania, a ich wyniki nadal będą udostępniane w Internecie. Materialne ślady bojów toczonych na ziemi baligrodzkiej można dziś obejrzeć w muzeum zorganizowanym przez Gminę Baligród w siedzibie miejscowej OSP. Dzięki pracom wykonanym przez Nadleśnictwo Baligród turyści mogą już bez większych problemów docierać na najsłynniejsze bieszczadzkie pobojowisko.

Żywym dowodem pamięci o tych wydarzeniach, niedocenianych przez długie lata w polskiej historiografii, będzie kolejne trzecie już zimowe wyjście na szczyt Maniłowej – dołączając się do organizatorów, zapraszam Was do udziału w wydarzeniu, jednocześnie obiecuję wszystkim przybyłym piękną marcową pogodę. Dla tych którzy nie będą mogli przybyć postaramy się zamieścić krótką fotorelację z wydarzenia.

Tomasz Nowakowski, płk SG w rez.