Łubne

Treść

Zgodnie z obietnicą zapowiadany od niejakiego czasu tekst o Łubnem. Jakkolwiek o same Łubne w zasadzie zimą 1915 r. nie walczono, to ten niewielki przysiółek znajdował się w lutym – marcu w bezpośredniej bliskości linii walk. W 3 dekadzie lutego 1915, po zajęciu Jabłonek, oddziały austro-węgierskie  musiały najpierw zdobyć wzg. 555 (oznaczane wówczas jako kota 559, w dokumentach z epoki występuje nazwa Kiczurka, choć na mapach z epoki i późniejszych jej nie znalazłem) w wyniku czego na tym terenie powstały pierwsze pochówki żołnierskie. Sytuacja taktyczna zmieniła się wraz z odzyskaniem Maniłowej, w wyniku opisywanego wcześniej szturmu kuk IR 85 z 28 lutego nastąpiło przesuniecie pozycji rosyjskich,umożliwiające wykorzystanie zabudowań Łubnego w charakterze bezpośredniego zaplecza walczących oddziałów.  Osada w tym czasie liczyła zaledwie 20 domów, jeśli wliczyć w to obiekty karczmy znajdującej się w rejonie ujścia potoku Łubieńskiego do Hoczewki oraz młyn wodny z zabudowaniami mieszkalnymi, położony nieco dalej od karczmy ku południowi nad rzeczką Hoczewką. Jedyne większe  budynki znajdowały się mniej więcej ok 1 km w górę doliny potoku Łubieńskiego i należały do dworu w Jabłonkach. We wspomnianych zabudowaniach po przejęciu przez landwerzystów frontu rozlokowano wysunięty punkt opatrunkowy kk LIR 24  (Regimentshilfsplatz) do którego ewakuowano rannych żołnierzy z jednostek należących do 13 Dywizji Piechoty Obrony Krajowej. Jego zadaniem było udzielanie pomocy przedmedycznej i organizacja transportu rannych do dywizyjnego zakładu sanitarnego. Pewna część docierających tu rannych była w tak ciężkim stanie, że umierała jeszcze w Łubnem, a nawet  podczas ewakuacji z linii frontu przebiegającego wówczas grzbietem Maniłowa – Piaski. Zmarłych chowano w miejscu pochówku w pobliżu zabudowań folwarcznych na stoku opadającym od Maniłowej, przeważnie w grobach masowych, zasypywanych po wypełnieniu zwłokami poległych. Zapewne w tym celu wykorzystywano licznie trafiających do niewoli jeńców rosyjskich, tak jak stwierdzałem to wielokrotnie podczas wcześniejszych badań. Drugie, znacznie mniejsze miejsce pochówków znajdowało się  w rejonie młyna, pochówki były też w rejonie karczmy znajdującej się u wylotu doliny potoku do Hoczewki.

Co ciekawe pochowanych w Łubnem 3 oficerów ekshumowały ich rodziny – wszystkie ekshumacje  miały miejsce w dniach 8 i 28 listopada 1915 r. – byli to:

Kaiser Friedrich, Oblt. iVdE, kk LIR 24, *1878 Wien,  + 13.03.1915  - eksh. 28.11.1915

Jelinek Hans, Fahrn idR., kk LIR 24, *1891 Wien, + 13.03.1915 - eksh. 28.11.1915
Wanitschek Erwin, Oblt., kk LIR 14, *1888 Frydek-Mistek, +12.03,1915 - eksh. 8.11.1915 (VL 195)

Dwu ze wspomnianych oficerów(Kaiser i Wanitschek) w maju 1915 r. pośmiertnie otrzymało Wojskowe Krzyże Zasługi z Dekoracją Wojenną za postawę wykazaną  podczas walk o Maniłową/Paski.

Dane zmarłych z ran oficerów i żołnierzy personel sanitarny umieścił na prowizorycznych tabliczkach przytwierdzonych do krzyży, którymi oznaczono mogiły, co pozwoliło na szybkie i sprawne ich zinwentaryzowanie – spisy z natury sporządzili do 30 grudnia 1915 r. żandarmi z posterunku w Baligrodzie. Odmienna była sytuacja grobów masowych na gruntach należących do Łubnego. Było ich aż 27, z czego 19 na działkach leśnych należących do Łubnego w masywie Maniłowej. Tylko w przypadku jednego z nich zanotowano liczbę pochowanych, miało w nim spocząć 40 Rosjan. Większość grobów masowych opisano w dokumentacji Inspekcji Przemyskiej jako pochodzące z okresu luty-marzec 1915. Inaczej było w przypadku siedmiu pojedynczych pochówków NN. żołnierzy znajdujących się na płd od zabudowań Łubnego opisanych jako pochodzących z lutego 1915. To pozwala domniemywać, że chodziło tu przynajmniej częściowo o pochówki NN. żołnierzy kuk IR 94, który wówczas walczył w tej okolicy. W takim razie z dużym prawdopodobieństwem można wskazać jako tu pochowanych, następujących żołnierzy tegoż pułku wykazanych w Kartotece Padlych VUA i meldunkach o stratach:

Furche Emil, ER Inft., 7 Kp., *1888, Jezvy, Ceska Lipa, +11.02.1915 (+Łubne, karta VUA)
Hauser Robert, Korp., 6 Kp.,  *1892, Rudolfov, Liberec, +14.02.1915 (+pod Manilową, poch. Łubne, karta VUA, meldunki o stratach)
Richter Artur, ERInft. 11 Kp., *1888, Smržovka, Jablonec n/Nissou, +12.02.1915 (+pozycja pod Łubnem, karta VUA, meldunki o stratach)
Uhliř Josef, 7 Kp., * 1886, Hodeřovice, Pardubice, +11/12.02.1915 (Maniłowa - meldunki o stratach, poch. w Łubnym - karta VUA)
Voigt Josef, Inft. Tit.Gefr., 7 Kp., *1889, Jablonne u Podjestedi, +11.02.1915 (Maniłowa, poch. Łubne, karta VUA, meldunki o stratach)

Na podstawie materiałów spisu mogił w okolicy Łubnego  można również podać pierwsze dane żołnierzy poległych bezpośrednio na Maniłowej i faktycznie pochowanych na jej stokach w 2 pojedynczych mogiłach. Byli to:

Sirawsky Franz, Korp.,kk LIR 14, +25.03.1915,
Unisok Josef, Inft., kk LIR 25, +19.03.1915.

Lista poległych i pochowanych w Łubnem

Amon Alois, Inft.Bles.Trag.,kk LIR 24, 1 Kp.,4/6.03.1915
Bajus Istvan, ERInft., kuk IR 34, *1888 Füzérhajata, Abaúj-Torna, + 13.01.1915, (na  płn od zabudowań)
Benc(z) Jan, Res.Inft., kk LIR 14, *1880, Brno, +8.03.1915(na  płn od zabudowań)
Busch Albrecht, Inft., kk LIR 24,2 Kp., + 06.03.1915
Cerniak Heinrich, Inft. kk LIR 14, +13.03.1915(na płn od zabudowań)
Drächsler Michael, Inft., kk LIR 24,  +19.03.1915
Dratzler M(?) - prawdopodobnie Datzber Matheus, Inft., kk LIR 24, 3 Kp., +07.03.1915
Drobilitsch (Drobility?) Bartholomeus, LstInft., kk LIR 24, *1894 Guttenfeld, Nikolsburg, +06.03.1915 (na płn od zabudowań)
Feith Johann, Inft., kk LIR 24, 3 Kp., +07/8.03.1915 (na płn od zabudowań)
Giaconelli Maximilian, Inft., kk LIR 1, +5.03.1915(na  płn od zabudowań)
Gold Johann, Fldw, kk LIR 24, 2 Kp., *1886, Tracht, Hostoupce,  + 05/6.03.1915  VL z 26.06.1915 (na  płn od zabudowań)
Habek Rudolf,Inft.,kk LIR 24, 8 Kp.,+ 05.03.1915, (na  płn od zabudowań)
Halena Paul, Inft., kk LIR, + 05.03.1915
Hoffmann Adolf, Inft., kk LIR 14,2 Kp.,*1883MahrBudvitz,Jatzkau, +13.03.1915
Horvat Janos, Inft., kk LIR 25, +6.03.1915, (na  płn od zabudowań)
Jebavy Emil, Inft., kk LIR 24, 3Kp., +06/8.03.1915 (na  płn od zabudowań)
Jelinek Hans, Fahrn idR, kk LIR 24, *1891 Wien, +13.03.1915
Kachlik Stefan, Inft. kk LIR 14, +13.03.1915 (na  płn od zabudowań)
Kalous Josef, Inft., kk LIR 14, +13.03.1915(na  płn od zabudowań)
Kataljkos Roman, Inft., kuk IR 94, +? (na pd od zabudowań, stoki Kiczurki)
Kottal Alexander, Oblt., kk LIR 1, 6 Kp., +4.03.1915
Krasnicki Josef, Inft. kuk IR 91, +17.02.1915 (na pd od zabudowań, stoki Kiczurki)
Lastovka Anton, Inft, kk LIR 14, +13.03.1915(na  płn od zabudowań)
Liebhart Anton, Inft., kk LIR 24, + 13.03.1915
Lischer Alois, Inft., kk LIR 24, +15.03.1915
Maly Franz, Inft., kk LIR 14, +13.03.1915(na  płn od zabudowań)
Mizera Ignatz, Res.Inft, kk LIR 25, 4 Kp., *1893Hulin, Kromeřyz, +6.03.1915(na  płn od zabudowań)
Maňásek Josef, Res.Inft., kk LIR 25, *1886 Babice, Uherske Hradiste, + 6.03.1915
Neuruhrer Hans, Inft., kk LIR 1, 6 Kp., *1893 Wien, +5.03.1915(na  płn od zabudowań)
Oth Rudolf, Inft., kuk IR 86, +5.03.1915(koło młyna)
Pagač Johann, Res.Inft., kk LIR 25, 5 Kp., *1886 Pržno, Val. Mežiřici, +5.03.1915(na  płn od zabudowań)
PavlíčekJosef, Inft., kk LIR 25, 5 Kp., *1883 Nv. Ves, Uherske Hradište, +7.03.1915 (postrzał brzucha, na  płn od zabudowań)
PekačJosef, Zgsf., kk LIR 24, 7 Kp., +14.03.1915 (na pn od zabudowań)
Petruylak Georg Ivan, ERInft., kuk IR 85,*1886, Cseryes, Maramures, +18.03.1915 (we wsi)
Podel Johann, Inft., kk LIR 24, 3 Kp., * 1889, Sobotovice, Houstopec,+ 05/8.03.1915 (na pnod zabudowań)
PoleichtnerWenzel, Inft., kuk IR 91, +17.02.1915 (na pd od zabudowań, stoki Kiczurki)
Reichel Anton, Inft. kk LIR 24, +13.03.1915 (płn od zabudowań)
Scholze Alfred, Res.Inft., kuk IR 94, 10 Kp, *1888, Desendorf, Gablonz, +11.03.1915(na  płn od zabudowań)/uwaga: wykazany też jako Kgf na VL z 9.06.1915 - w ogóle ten żołnierz był wyjątkowym  pechowcem: ranny wczesną jesienią 1914 r.w nogę, potem chory zakaźnie, wrócił do jednostki na krótko przed śmiercią, notatka o pochówku sporządzona jesienią 1915 r ostatecznie wyjaśnia jego los/
Schönbaum Anton, Res.OffzDien., kk LIR 25, +17.03.1915
Schläger Franz, Inft., kk LIR 24 , +13.03.1915
Sicherz Stefan, Inft. ? 25.01?
Sirawsky Franz, Korp., kk LIR 14, +25.03.1915
Skovajsa Josef, Inft., kk LIR 25,*1893, Biskupice, Uhersky Brod, +8.03.1915 (na  płn od zabudowań)
Stein(z)Wenzel, Inft, kuk IR 94, *1893 Danba , Gestrebitz, + 16.02.1915, (płd od zabudowań, stoki Kiczurki) VL z 9.04.1915
Suchy Karel, Tit.Korp.,kuk IR 91, 7 Kp.,+17.02.1915 (płd od zabudowań, stoki Kiczurki)
TvaružekStanislav, Res.Gefr., kk LIR 25, *1888 Drevohostice, Holesov, +7.03.1915 (postrzał brzucha, HilfsplatzLubne,  na  płn od zabudowań)
Wagner Josef, Inf.,kk  LIR 1, 2kp., 1886 Wien, + 13.03.1915  Uwaga: na VL z 9.06.1915 jako verw.
Wolf Franz, Lst.Inft. kk LIR 25, *1894 Wetzelsdorf, Mistelbach, +6/7.03.1915(na  płn od zabudowań)

Co do pochówków rosyjskich daje się ustalić dane przynajmniej jednego z pochowanych tam żołnierzy. Był to chorążych rezerwy (praporszczyk) -JewgenijOstrumow s. Stefana. zmobilizowany latem 1914 r. do służby w 52 Wileńskim pp Jego Cesarskiej Mości Wlk. Ks. Cyryla Władimirowicza. Przeszedł on cały szlak bojowy z pułkiem aż do Karpat.Wykazano go jako poległego w Łubnem 2 lutego 1915 st. stylu. (tj. 15.02). Pośmiertnie 2 lipca 1915 r otrzymał Order Św. Stanisława III kl. z mieczami,  a 23 r. grudnia 1915 order Św. Anny z mieczami, niewątpliwie w związku z walkami w Karpatach.

W rosyjskich wykazach strat pojawiają się również 3 nazwiska praporszczyków rezerwy przybyłych z jednostek zapasowych w dn. 11 i 13.02. którzy zaginęli bez wieści w walkach k. Łubnego w dn. 15.02. tj. 28 lutego, w tym przypadku nie jestem w stanie wykazać, że poleglii zostali pochowani w Łubnem.

Jakie były dalsze losy pochówków wojennych w Łubnem, wyjaśnia adnotacja sporządzona ołówkiem kopiowym przez Jana Swiecarza,  pracownika pomocniczego Wydziału Robót Publicznych Urzędu Wojewódzkiego we Lwowie (zatrudnionego na stanowisku przodownika drużyny roboczej), który kierował pracami ekshumacyjnymi na terenie m.in. dzisiejszej Gminy Baligród. Wg tej notatki, groby znajdujące się na gruntach i polach należących do Łubnego i oraz na stokach Kiczurki zostały w 1926 roku przekopane przez ludność miejscową w poszukiwaniu łusek karabinowych i amunicji pod nadzorem policjantów z Posterunku PP Baligród. Wykopane szczątki poległych zebrano i pochowano na cmentarzu w Bystrem.

Podpisy do zdjęć:

Tak wygląda dziś dolina Łubnego w rejonie, gdzie w epoce znajdowały się zabudowania należące do dworu w Jabłonkach (były po lewej od widocznej drogi). Opisane w tekście pochówki znajdowały się z kolei po prawej stronie od drogi, na stokach opadających od Maniłowej.

Drugie miejsce gdzie znajdowały się mogiły pojedyncze – rejon, w którym znajdowały się w epoce zabudowania karczmy (dwa budynki), kolejna  grupa mogił żołnierskich była w rejonie młyna wodnego – ten znajdował sięok. 700 m w górę i na prawo od widocznej drogi Baligród – Cisna.

Szczątki poległych z mogił żołnierskich rozproszonych na gruntach należących do Łubnego trafiły najpóźniej do 1926 r. na widoczny na zdjęciu cmentarz w Bystrem. Na razie nie jestem jeszcze w stanie wskazać dokładnego miejsca powtórnego pochówku, najprawdopodobniej był to któryś z północnych narożników widocznego terenu cmentarnego.

Jeden ze zmarłych w wyniku ran odniesionych na Maniłowej oficerów: OberleutnantErwin Wanitschek z kk LIR 14.Urodzony w 1888 r. weFrydku-Mistku, zmarł na punkcie opatrunkowym 12.03.1915 r. Rodzina ekshumowała jego szczątki w listopadzie 1915 r.

Ewakuacja rannego z pobojowiska na KiczerzeSokolickiej, koniec marca 1915 r. Dzięki korzystnym warunkom atmosferycznym widoczny na noszach żołnierz miał duże szanse na przeżycie. Niestety,  pierwsza połowa tego miesiąca kiedy toczyły się  najzaciętsze walki o Maniłową, charakteryzowała się niskimi temperaturami i znacznym opadami śnieżnymi, co radykalnie zmniejszało możliwości przeżycia rannych. (ze zbiorów MWP)

Rosyjska kompania karabinów maszynowych przed wymarszem z kwater w karpackiej wiosce. Na pierwszym planie oficerowie i chorążowie, żołnierze mają na pasach charakterystyczne noże – bebuty wzorowane na broni pochodzenia kaukaskiego. Broń i amunicję, oraz niezbędne wyposażenie transportowano na charakterystycznych dwukółkach.(ze zbiorów MWP)

Haubica górska 10 cm M.10  prowadzi ogień z przełęczy 872 m w górnej części nieistniejących dziś BerehówGrn. Mogła wystrzeliwać szrapnele lub granaty kal. 104 mm na odległość do 6000 m, w tym przypadku w okolice Dwernika i rzeki San. W tle zabudowania wsi i przemieszczające się kolumny transportowe. Zdjęcie z 2 kwietnia 1915 r. kiedy c. i k. 31 DP cofnęła się znad Sanu na Połoninę Wetlińską i Caryńską. (ze zbiorów MWP)

Uzupełnienia do listy pochowanych w Łubnem

Liker Johann Inft., kuk IR 25 (jeśli nie LIR 25), 7 Kp., 24 lata, Telep, Ruma-Szombat-Gomor,  +25.03.1915, zwłoki znaleziono w maju 1915 i 25.05.1915 pochowano
Urban Johann, Lst.Inft. kuk IR 91, 4 Kp, *1894 Walliasch Birken, Prachtitz, +24.03.1915
Schnéhmár Károly, Lst.Inft. kuk IR 32
Bilek FranciskaSchnéhmár Mihály, 1915.03.28.Lubne körüli csatatér