Na nieludzką ziemię...

Treść

„Wpadli jak wilki, z naganami i sztyletami do naszego domu, zaczęli niszczyć obrazy święte, łamali meble, wyzywać od polskich burżujów. Po godzinnym zniszczeniu naszego domu kazano nam zbierać się, wolno nam było zabrać trochę odzieży i tylko 5 kilogramów mąki, choć wieziono nas pięcioro. Pod naganem wyprowadzono nas na sanie i powieziono na stację” - wspominał młody chłopak wywieziony wówczas wraz z rodziną z powiatu dubieńskiego na Wołyniu.

Do wagonów załadowano prawie sto czterdzieści tysięcy osób. Zesłano osadników wojskowych, służbę leśną i rodziny chłopskie nie mające nic wspólnego z osadnictwem wojskowym. Polacy stanowili 80 procent wywiezionych, reszta to Ukraińcy, Białorusini, Niemcy, najczęściej pracownicy leśni.

Na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow Sowieci zajęli we wrześniu 1939 r. obszar o powierzchni 190 tysięcy kilometrów kwadratowych z trzynastoma milionami mieszkańców. Decyzje o deportacji zapadały na najwyższych szczeblach sowieckiej władzy. 10 lutego 1940 roku we wczesnych godzinach rannych do dziesiątków tysięcy domów załomotały „trójki operacyjne”. Do deportacji zakwalifikowano ponad sto pięćdziesiąt tysięcy osób. z tzw. Zachodniej Ukrainy i Zachodniej Białorusi, jak nazywano część Polski zagarniętą przez Sowietów. To była pierwsza z czterech masowych deportacji Polaków i innych obywateli RP, którzy znaleźli się na ziemiach zagarniętych przez ZSRR.

Do północnych rejonów Rosji i na zachodnią Syberię wywieziono około 140 tysięcy osób. Ludzi przewożono w wagonach towarowych z zakratowanymi oknami, do których ładowano po 50, a czasem i więcej osób. Podróż na zsyłkę trwała nawet kilka tygodni. Ludzie umierali z zimna, głodu, wyczerpania. Zesłańców umieszczono w 115 osadach specjalnych w Komi, w północnych obwodach Rosji, w autonomicznych republikach Jakuckiej i Baszkirskiej, w Kraju Krasnojarskim i Ałtajskim. Czekały na nich mordercza praca, głód, nędza i choroby.

Wkrótce przystąpiono do kolejnych wywózek. W kwietniu i czerwcu 1940 roku, ostatnią rozpoczęto tuż przed wybuchem wojny niemiecko-sowieckiej. Ogółem w czterech deportacjach zesłano około 340 - 400 tysięcy ludzi. Cel był jasny: eksterminacja i rozbicie społecznej struktury, a także pozyskanie taniej siły roboczej.

IPN